Lippenhuizen – Lage temperaturen, een laagje sneeuw. De vrieskou maakt de vogels extra hongerig. En toch, zegt onze vogelkundig medewerker Willem Bil uit Lippenhuizen, hoeft de tafel achter in de tuin nog niet gedekt te worden. Het voeren van vogels is niet verboden, maar echt nodig is het niet. ,,Op dit moment is er voldoende voedsel op de grond en in het water te vinden. Lang niet alle vaarten en meren zijn dichtgevroren. Het pak sneeuw dat buiten ligt, lijkt voor het menselijk oog dik, maar de vogels zien het voedsel wel”, vertelt Bil.
– Dit artikel is gepubliceerd in het Friesch Dagblad op 9 januari 2003 –
Vogel kerstmaal
,De warme decembermaand is voor de vogels een paradijs geweest. Het ene weekje vorst dat Nederland had, was voor de vogels niet rampzalig. De vetreserves werden niet tot nauwelijks aangetast.
Al gauw steeg de temperatuur tot maar liefst tien graden boven nul. Insecten kwamen tot leven in de veronderstelling dat de lente in aantocht was. De vogels hadden toen hun eigen kerstmaal. Zij hebben zich volgegeten met heerlijke beestjes. Nu kunnen zij minstens twee weken teren op hun vetreserves.’’
Tafeltje dekje
Als de vorst twee weken aanhoudt, dan kan de tafel best gedekt worden met zaden, noten, stukjes brood, biscuitkruimels, vetbollen, droog havermout, stukjes appel en pindanetjes. De vetreserves zijn dan verbruikt, de insecten kruipen weg en de vogels hebben een extra energiestoot nodig.
Bovendien kan een voertafel heel gezellig zijn. Niet alleen de vaste gasten, zoals roodborstjes (readboarstke), merels (swarte klyster) en heggenmusjes (graupiper) komen op het eten af, maar grote kans dat ook onbekendere gasten langs komen, zoals groenlingen (flaeksfink), koperwieken (readwjok), kramsvogels (fjildlyster), boomklevers (blauwspjocht) of zelfs spechten (spjocht).
Zout is fout!
Bil waarschuwt vogelliefhebbers om de vogels geen eten te geven waar veel zout in zit, zoals een aardappel of kruidige nasi- en bamiresten.
De vogels krijgen dan net zoals de mens veel dorst van het eten. Als de vogels niet snel genoeg water vinden, dan drogen zij uit. Het probleem is te overzien als er sneeuw ligt. De vogels eten de sneeuw en vullen hun vochtvoorraad aan. Ook kleine, verbrokkelde ijsblokjes op de tafel zijn een dorstlesser voor de vogels.
,,Het komt incidenteel voor dat vogels stikken in het voer dat mensen naar buiten gooien”, vertelt Bil. ,,Sommige vogels sterven bijna van de honger en werken echt van alles naar binnen. De gulzigheid is zo groot, dat sommige vogels hele brokken voer naar binnen werken. Helaas is hun slokdarm niet zo groot en blijft het voer soms halverwege steken.”
Het voeren van bevroren brood voor de eendjes in de stadsparken en wijken is geen probleem. De snavels zijn zo bikkelhard dat zij de bevroren stukken brood wel klein kunnen hakken.
Zorgen om de ijsvogel
Over één soort maakt de vogeldeskundige uit Lippenhuizen zich wel zorgen en dat is de ijsvogel (iisfûgel). ,,Het is een schitterende, exotische vogel. Hij heeft een blauwachtig, glanzend verendek en hij heeft een bruinkleurig buikje. Het is een zeer zeldzame vogel.”
In Nederland vliegen slechts enkele honderden ijsvogels rond. De vogel is kwetsbaar, omdat zij uitsluitend visjes eet. De ijsvogel laat zich niet voeren met vetbolletjes en pindanetjes.
Bil moet terugdenken aan de strenge Elfstedenwinter van 1995 en 1996. De populatie van het winterkoninkje (tomke), torenvalk (wikel) en de ijsvogel halveerde. Ongeveer honderd ijsvogels overleefden de kou. ,,Zover is de winter nu gelukkig niet”, aldus een opgeluchte Bil.
Sociale banden aanhalen
De winter is voor veel vogels een goed seizoen om de sociale banden aan te halen. De meest egoïstische vogeltjes veranderen dan in sociale wezentjes.
Als het om voedsel gaat, dan kunnen de winterkoninkjes elkaar niet luchten of zien, maar zodra de nacht invalt en de temperatuur daalt, zoeken de vogeltjes elkaar op. Zij kunnen de warmte van elkaar goed gebruiken. In een conifeer kunnen gemakkelijk veertien winterkoninkjes, vleugel tegen vleugel, naast elkaar op een tak zitten.
Op de website www.vogelbescherming.nl is meer informatie te vinden over het voeren van vogels.